Zorgvormen in Vlaanderen

In Vlaanderen bestaan er veel verschillende vormen van zorg. Er zijn gratis hulplijnen zoals Awel en Tele-Onthaal die je kan bereiken vanop afstand. Er bestaan zelfhulp- en lotgenotencontactgroepen, Herstelacademies en Buddywerkingen, zelfstandige psychologen, CGG's ...  Het is niet makkelijk om een overzicht te maken van het spinnenweb dat er op dit moment bestaat aan zorgvormen. Waar begin je met zoeken als je hulp nodig hebt? Goede vraag.

Te Gek!? wil je helpen het bos door de bomen te zien. In onderstaand kort overzicht geven we je meer informatie over de verschillende zorgvormen die er bestaan in Vlaanderen, aan de hand van een vijftal categorieën. Opgelet: deze categorieën dienen louter om een structuur te geven aan het overzicht, want in werkelijkheid lopen de verschillende categorieën vaak in elkaar over. Ook is het aanbod sterk afhankelijk van de regio waarin je hulp zoekt.

Preventie en zorgen voor jezelf Zorgprojecten in jouw wijk of buurt Ambulante hulp Residentiële hulp Integratie in de maatschappij

Preventie en zorgen voor jezelf

Goed voor jezelf zorgen is de eerste stap voor het vormen van een goede geestelijke gezondheid. Afhankelijk van wat voor jou werkt (mensen verschillen van persoon tot persoon) en de situatie waarin je je bevindt, kan je op verschillende manieren voor je eigen geestelijke gezondheid zorgen.

Je kan altijd zorg dragen voor jezelf: als je geen problemen hebt, als je met beginnende problemen kampt én als je psychische problemen ervaart.

Veel hangt hierbij af van je veerkracht.

Wat is veerkracht?

Veerkracht is het vermogen om met tegenslagen om te gaan en daar dan sterker uit te komen. 

Tegenslagen zijn natuurlijk niet leuk en veerkracht wil niet zeggen dat je helemaal niets voelt. Het gaat om je kunnen aanpassen aan de nieuwe situatie aan de hand van helpende strategieën. Deze strategieën kan je vergelijken met het gepast gereedschap dat je kan bewaren in een gereedschapskistje om makkelijk boven te halen wanneer het nodig is. De ene heeft bij de start al meer tools in de gereedschapskist zitten dan de ander. Maar er is goed nieuws: iedereen kan zijn/haar gereedschapskistje uitbreiden met nieuwe tools!   

Kortom veerkrachtig zijn betekent dat je helpende vaardigheden hebt die je op een gepaste manier kan inzetten om om te gaan met stress, tegenslag en moeilijke momenten.  

Veerkracht versterken

Door jezelf (en je eigen gereedschapskist) te ontdekken én door te doen: door nieuwe strategieën uit te proberen onderzoek je of deze voor jou helpend kunnen zijn in de toekomst (wanneer het bijvoorbeeld even wat moeilijker gaat). 

Welke strategieën zijn interessant om uit te proberen?

• Communiceren: Durf je te praten over wat er in je omgaat of krop je jouw problemen en emoties op? 
• Omgaan met problemen: Pak jij problemen aan, loop je ervan weg of doe je liever alsof er niets aan de hand is? 
• Problemen of kansen zien: Denk je bij een probleem alleen aan alles wat misloopt en dat het voor jou nooit goed loopt of zie je een probleem eerder als een uitdaging? 
• Ontspannen: Heb je goede manieren gevonden om stoom af te laten of laat je de spanning opstapelen? 
• Positief denken: Geloof je dat uiteindelijk alles wel op zijn pootjes valt of kijk je negatief naar de toekomst? 

Om jouw veerkracht te vergroten is het belangrijk om te onderzoeken welke tools het beste voor jou werken en deze toe te voegen aan jouw vaardigheden. Deze vaardigheden hebben is slechts de eerste stap. Veerkrachtig zijn betekent weten welke vaardigheid je op welk moment het beste inzet. Zo kan je leren hoe je met een negatieve gebeurtenis toch positief kan omgaan.   

Hoe kunnen we #samenveerkrachtig zijn? 

Om veerkrachtig te zijn en te blijven kan je gebruik maken van bovenstaande tools. Daarnaast zijn er ook hulpbronnen in jouw omgeving. Iedereen heeft nood aan verbinding en waardering, dus de mensen rondom je spelen een grote rol. Het is belangrijk om bij iemand terecht te kunnen die aandachtig luistert zonder oordeel. Zo kan je samen op zoek gaan naar helpende strategieën om om te gaan met moeilijke momenten. Dit maakt een groot verschil voor je veerkracht. Het omgekeerde geldt natuurlijk ook: wanneer jij je open opstelt en in verbinding gaat met anderen help je hen met hun veerkracht. 

Veerkracht onder druk

Psychische problemen ontstaan vaak wanneer er geen evenwicht meer is tussen wat je aankan (draagkracht) en de last die je op je schouders draagt (draaglast). Dat evenwicht ligt voor iedereen anders, want elke persoon is op zijn eigen manier kwetsbaar.

Als je veerkracht onder druk komt te staan, is het belangrijk om te zorgen dat je (beginnende) psychische problemen niet erger worden. Dit kan je doen door op zoek te gaan naar wat voor jou helpt om weer balans te vinden tussen je draagkracht en draaglast.

Zoek uit wat werkt voor jou. Dit verschilt van persoon tot persoon. Zo kan je erover praten met iemand die je kent of de hulplijnen contacteren, zij bieden een luisterend oor. Voor sommigen werkt het ook om te sporten, creatief bezig te zijn …
Via De Geluksdriehoek (volwassenen) en NokNok (jongeren) kan je ontdekken wat werkt voor jou.

Veerkracht te laag

Wordt je draaglast te hoog? Merk je dat je er zelf niet uitgeraakt? Blijf je je slecht in je vel voelen en begin je te kampen met (ernstige) psychische problemen? Zet dan zeker stappen richting (professionele) hulp.

Je huisarts speelt hier bijvoorbeeld een belangrijke rol. Dit is de persoon die jou goed kent en je gericht kan doorverwijzen naar de meest geschikte hulp. Ook andere hulpverleners waarmee je in contact staat of hulplijnen kunnen jou in deze situatie verder helpen of doorverwijzen.

---

Zorgprojecten in jouw wijk of buurt

Dit wordt ook wel ‘vermaatschappelijking van de zorg’ genoemd.

Als je te kampen hebt met (complexe) psychische problemen verlies je vaak in mindere of meerdere mate de controle over je eigen leven. Er bestaan zorgprojecten in je buurt die je helpen om te herstellen en opnieuw meer grip op je eigen bestaan te krijgen.

Deze zorgprojecten kunnen je ondersteunen bij alledaagse zaken (op vlak van werk, wonen, onderwijs, mobiliteit, cultuur, sport) en helpen je in de zoektocht naar een zinvol leven. De vaak kleinschalige projecten zijn op jouw maat gesneden, met respect voor jouw krachten en mogelijkheden. Ook het sociale aspect van verbondenheid is hierbij belangrijk, want je leert andere mensen uit jouw buurt of wijk kennen.

Voorbeelden van dergelijke initiatieven zijn zelfhulpgroepen en lotgenotencontact, wijkgerichte kwartiermakers, Buddywerking, HerstelAcademie, buurt- of Overkophuizen voor jongeren, Soteriahuizen ... 

---

Ambulante hulp

Ambulante hulp = hulp in de thuisomgeving

Als je de eerste signalen opmerkt dat je je niet goed in je vel voelt, kan je de eerste stap zetten naar specifieke ‘ambulante’ hulp. Bij ambulante hulp ga je op regelmatige basis langs bij een hulpverlener, verblijf je in je persoonlijke omgeving – je wordt dus niet opgenomen – en kan je je dagelijks leven blijven leiden.

Denk bij ambulante hulp aan een zelfstandige psycholoog, psychiater, wijkgezondheidscentrum, Centrum Geestelijke Gezondheid … Er bestaan ook mobiele teams die bestaan uit verschillende disciplines die hulp bieden aan huis.

Je kan een beroep doen op ambulante hulp via doorverwijzing door een andere hulpverlener (huisarts, psychiater ...). Je kan ook op eigen initiatief een afspraak maken bij de psycholoog of een andere hulpverlener, zonder doorverwijzing.

Vaak is het niet makkelijk om deze stap te zetten, maar het is wel heel belangrijk om snel te kunnen inspelen op de vroege signalen. Zo kan je vermijden dat problemen erger worden.

---

Residentiële hulp

Residentiële hulp = hulp via (dag)opname

Als ambulante hulp niet voldoende is of als je nood hebt aan meer intensievere of specifiekere hulp/therapie, dan kan je kiezen om in opname te gaan op een psychiatrische afdeling.

Meestal verblijven mensen hier voor een bepaalde periode, maar soms kan je ook kiezen voor een dagbehandeling. In dat geval volg je overdag een programma op de afdeling, maar ga je ’s avonds weer naar huis. Het kan soms nodig zijn of deugd doen om in een andere of beschermde omgeving te verblijven.

Specifieke voorbeelden zijn initiatieven beschut wonen, psychiatrische ziekenhuizen, psychiatrische afdelingen van een algemeen ziekenhuis (PAAZ). 

---

Integratie in de maatschappij

Dit zijn initiatieven die de stap naar de maatschappij willen ondersteunen, zodat je geleidelijk aan opnieuw je dagelijks leven kan hervatten.

Denk maar aan het hervatten van je werk, terug naar school gaan, je hobby opnieuw kunnen uitvoeren. Een gespecialiseerd revalidatiecentrum kan je hierbij ondersteunen, dit voor zowel volwassenen als jongeren.

Voorbeelden :

VDAB/GTB, Psychosociaal revalidatiecentrum